Doğrudan Temin Nedir ?
Doğrudan temin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun Tanımlar maddesinde aşağıdaki biçimde tanımlanmıştır.
Doğrudan temin : Bu Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usulü, Doğrudan temin işlemleri 15 Ağustos 2003 tarihli ve 25200 sayılı resmi gazetede yayınlanan 4964 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunundaki uygulanacak ihale usulleri bölümünden çıkarılmıştır.
Doğrudan temin süreci bir ihale usulü olmayıp idareler tarafından gerçekleştirilen bir alım sürecidir. 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde belirtilen durumlar için gerçekleştirilecek olan doğrudan teminler, ihtiyaçların Kanunun 18 inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasa fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Doğrudan temin yönteminde amaç idarelerin ihtiyaçlarını kolay karşılamalarını sağlamaktır. Yapılacak doğrudan teminlerde ihtiyacın niteliğine göre ilan yapılması, teminat alınması, ihale komisyonu kurulması, isteklilerde belirli yeterlik kriterlerinin aranması ile şartname ve sözleşme düzenlenmesi gibi hususlar idarelerin takdirindedir.
Doğrudan temin sürecine ilişkin düzenlemeler 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve Kamu İhale Genel Tebliğinin 22. Maddesinde belirtilmiştir.
Doğrudan Temin Hangi Hallerde Yapılır?
Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabilir:
a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit edilmesi.
b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.
c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması.
d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar (Ellisekizbinbeşyüzellibeş Türk Lirası)*, diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını (Ondokuzbinbeşyüzyedi Türk Lirasını) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.
e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması.
f) (Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma zorunluluğundan dolayı stoklanması ekonomik olmayan veya acil durumlarda kullanılacak olan ilaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf malzemeleri alımları.
g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları.
h) (Ek: 12/12/2003-5020/28 md.; Değişik: 20/11/2008-5812/8 md.) 8/1/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet haklarının ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde tescilini sağlamak için gerçekleştirilen hizmet alımları.
ı) (Ek: 15/5/2008-5763/35 md.) Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin yedinci fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları,
i) (Ek: 20/11/2008-5812/8 md.; Değişik: 19/11/2013-6504/1 md.) Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması, milletvekili genel ve ara seçimleri, mahalli idareler ile mahalle muhtarlıkları ve ihtiyar heyetleri genel ve ara seçimi dönemlerinde Yüksek Seçim Kurulunun ihtiyacı için yapılacak filigranlı oy pusulası kâğıdı ile filigranlı oy zarfı kâğıdı alımı, oy pusulası basımı, oy zarfı yapımı hizmetleri ile bu seçimlere yönelik her türlü seçim malzemelerinin alımı ile yurt dışı seçim harcamaları, il seçim kurulu başkanlıkları tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti alımı.
Doğrudan Temin Nasıl Yapılır
Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir.
Doğrudan temin kapsamında yapılacak mal alımları, hizmet alımları ve yapım işlerinin belli bir süreyi gerektirmesi durumunda, alımın bir sözleşmeye bağlanması zorunlu olup bir defada yapılacak alımlarda sözleşme yapılması idarelerin takdirindedir. Buna karşılık, 22 nci maddenin (c) bendi kapsamında yapılan alımlarda sözleşme yapılması zorunludur.
Doğrudan temin sürecinde,
- Onay belgesi düzenlenmesi
- İhale yetkilisince görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılması
- Piyasa araştırma belgelerinin dayanakları ile birlikte onay belgesine eklenmesi zorunludur.
Piyasa fiyat araştırması İhale Uygulama Yönetmeliklerinde belirtilen yaklaşık maliyetin belirlenmesine ilişkin esas ve usuller çerçevesinde gerçekleştirilebilir. Ancak doğrudan temin kapsamında yapılan alımlarda fiyat farkı hesaplanmasının öngörülmesi halinde, piyasa araştırması yapılması aşamasında bu hususun belirtilerek fiyat tekliflerinin buna göre alınması gerekir.
Doğrudan Temin Aşamaları Nelerdir?
Doğrudan temin süreci genel hatlarıyla aşağıdaki işlem basamaklarıyla gerçekleştirilir.
- İhtiyacın ortaya çıkması
- Yaklaşık Maliyetin hesaplanması
- İhale onayının alınması
- Piyasa araştırmasının yapılması
- Alımın gerçekleştirileceği firmanın belirlenmesi
- Sözleşme imzalanması
- Muayene ve Kabul işlemlerinin yapılması
- Ödeme yapılması
Doğrudan temin yöntemiyle bedel içeren bir sözleşme kapsamında gerçekleştirilen yapım, hizmet alım ve mal alımları için İhale Uygulama Yönetmeliklerinde belirtilen kurallar doğrultusunda iş deneyim belgesi düzenlenebilir.
Doğrudan temine ilişkin süreçler ihale mevzuatında net olarak tanımlanmadığı için doğrudan temin yöntemi ile yapılan alımlar idarelere hatta idare içindeki birimlere göre farklılık göstermektedir. Bu konudaki güncel mevzuatın takip zorunluluğu, Doğrudan Temin işlerinin kişilere bağlı işlemesini ve kurumsallaşmanın sağlanamamasına sebep olur. Her personelin bilgisi ve yöntemlerine göre kurumun dosyaları değişiklik gösterir. Eskiden yapılan işlerle ilgili bilgilere erişim de genellikle sıkıntılı olmaktadır. AMP Doğrudan Temin programı gibi bir paket program ile yapıldığında son derece kolay ve standart bir iş olarak gerçekleştirilir.
Personelin mevzuat bilgisi eksikliği önemini kaybeder.
Program bir çok kontrolü otomatik yapar.
Güncel mevzuat ve limitlere uygun çalışılır.
Kurumun dosyaları standart bir formatta çıkar.
Doğrudan Teminde karşılaşılan en büyük sıkıntılardan biriside geçmiş alımların incelenmek istenmesinde evrakların (piyasa fiyat araştırması, onay, sözleşme vb.) bulunamaması veya zor bulunmasıdır. Kurumsal bir program ila yapıldığında eski alımlara ulaşmak son derece basit bir iştir.
AMP Doğrudan Temin programı ile; mevzuat bilgisi gerektirmeden son derece basit bir şekilde tüm doğrudan temin süreçleri bilgisayar üzerinden kolaylıkla gerçekleştirilebilir. Kurum bütçenizi programa tanımladığınızda %10 luk doğrudan temin bütçenizi kontrol eder.
Gerçekleştirmiş olduğunuz tüm teminlere ilişkin istatistik verilerine tek tuşla ulaşabilirsiniz. Bunlardan başlıcaları;
– Malzeme bazlı istatistik raporu; Malzemenin hangi firmalardan, ne zaman ve kaç liraya alındığını görebilirsiniz.
– Firma bazlı istatistik raporu; yıl bazlı hangi firmalardan doğrudan temin alımları gerçekleştirdiğinizi görebilirsiniz.
– Temin türüne göre istatistik; Belirleyeceğiniz tarih aralığı içerisinden ne kadarlık yapım, hizmet ve mal alımı yaptığınızı görebilirsiniz.
– Temin tipine göre istatistik; 22. Madde de belirtilen temin tiplerinden (a,b,c,d …) ne kadarlık alım yaptığınızı görebilirsiniz.
– Tarih bazlı istatistik raporu; belirteceğiniz tarih aralığında ne kadarlık doğrudan temin yaptığınızı görebilirsiniz
Programın ürettiği raporlar word formatnda olduğu için istediğiniz gibi ayrıca arşivleyebilir ve düzenleyebilirsiniz.
Programı detaylı olarak incelemek isterseniz şu linkten inceleyebilirsiniz.
21.06.2017
Faruk GÜNEŞ